BAŞARININ İKİ ANAHTARI: PLANLAMA VE DİKKAT

Planlama: Bireysel karar vermeyi, problemlerin çözümlerine ilişkin en uygun stratejiyi seçmeyi ve doğru karar vermeyi, bunun yanı sıra verilen kararın doğruluğunu ve yanlışlığını değerlendirmeyi içeren bilişsel bir işlemdir. Çocuk bu bilişsel işlem sayesinde günlük yaşamında karşılaşabileceği her türlü probleme ilişkin çözümlerini belirler, en uygununu seçer, uygular ve uygulamalarının doğruluğunu ve yanlışlığını değerlendirebilir. Bu süreç sadece akademik içerikli bir probleme çözüm bulma sırasında değil, sosyal bir durumda yaşanan bir probleme çözüm üretme sırasında da benzer şekilde işler.

Kısacası, bir çocuğun arkadaşı ile yaşadığı probleme çözüm üretmesi ve bulduğu çözümün etkililiğini değerlendirmesi ile bir matematik problemi için çözüm yöntemleri üretmesi ve bulduğu çözümün doğruluğunu değerlendirmesi, organizasyon becerisi olarak tanımlayabileceğimiz ve “Planlama” olarak kavramsallaştırabileceğimiz bilişsel işlem performansı ile açıklanabilir.

Çocuklarda Planlama ile İlgili Olarak Ortaya Çıkan Problemler:

• Organize edilmeden yarım yamalak tamamlanmış ya da tamamlanamamış ev ödevleri
• Okunanın doğru yorumlanmasında başarısızlık
• Problem çözerken kullanılan matematik kurallarında, ilgisiz uygulamalar yapma
• Ödevlere nasıl veya nereden başlayacağına ilişkin emin olamama

Planlamanın Bilişsel Bir Beceriye Dönüşmesi İçin Öneriler:

• Öğrenciler ev ortamında akademik faaliyetlerini nasıl yapacakları konusunda kendilerinin karar verebildikleri ve edilgenleştirilmedikleri bir ortamda olmalılar
• Öğrenci kullandığı stratejiyi veya planı daha etkili olması için gerektiğinde değiştirebilmelidir; ebeveyn bu konuda yönlendirici ve rehber role geçebilir.
• Öğrencilere planlamaya ilişkin beceriler aile tarafından öğretilmeli, planlamanın önemi hakkında konuşulmalı, ödevleri zamanında bitirmek gibi organizasyon gerektiren konularda neler yapılabileceği tartışılmalıdır.
• Öğrencilerin kendi stratejilerini geliştirmeleri, kullanmaları ve değerlendirmeleri için cesaret verilmeli, bu konuda fikirlerini dile getirmeleri için teşvik edilmelidirler.

Dikkat: Belli bir uyarıcı üzerinde düşünmeye odaklanmayı ve diğer uyaranları göz ardı edebilmeyi içeren bilişsel bir işlemdir. Dikkat, çocuklara duyduğu ya da gördüğü şeylere seçici odaklanmayı ve konu dışı görüntü veya seslerle dağılmaya direnmeyi sağlar.

Dikkatin Üç Bileşeni:

Odaklanmış dikkat, seçici dikkat ve dikkatteki devamlılıktır.

Odaklanmış Dikkat: Bir şey üzerinde konsantre olmaktır.

Seçici Dikkat: Dikkatin dağılmasına direnmeyi ve odaklanmanın zaman içinde devam etmesini desteklemeyi kapsar.

Dikkatteki Devamlılık: Seçici dikkat kapsamında yer alan bu kavram dikkatin sürdürülme becerisi olarak tanımlanabilir.

Bir kimsede dikkatin uyanmasını sağlayan en önemli etken, sağlam bir temele dayanacak ‘ilgi’dir. Nerede ilgi varsa, dikkat de doğal olarak orada demektir, eğitimden yararlanılarak uyandırılmasına gerek kalmaz. Dikkat, ilgi duyulan bir nesnenin belirli bir amaçla ele geçirilmesini sağlayan bir araçtır.

Dikkatle İlgili Olarak Ortaya Çıkan Problemler:

• Bir şey üzerinde birkaç dakikadan fazla çalışmada kısıtlı beceri
• Ödevlerle ilgili genel anlamda isteksizlik
• Sorulan soruları yanlış anlama ya da soruya yanlış cevap verme eğilimi
• İç ve dış uyaranlar tarafından kolayca dikkatin dağılması

Dikkat Konusunda Öneriler:

• Çocuklarınıza öğrenmeye çalıştıkları ünitelerin günlük hayatlarında ne işe yarayacağı üzerinde konuşabilirsiniz. Böylece, öğrenme motivasyonları artabilir ve konuya ilgi duyabilirler.
• Öğrencilerin çalışma alanlarını düzenli tutmalarını sağlayabilirsiniz.
• Çocuklarınızı belirli bir düzende olan şeylerle çalışmaya teşvik edebilirsiniz. Çevre düzenlemesinden tutun da gündelik yaşam düzenine kadar her türlü düzen bu noktada önemli olabilir.
• Çocuğunuza bir şey aktarırken sesinizin tonunu monotonluktan kurtarmaya çalışmanız faydalı olabilir. Sesinizdeki iniş çıkışlar, konuşmalar arasındaki vurgulamalar dikkati uyanık tutabilir, çocuğunuz ilişkinizi canlı ve sempatik algılayabilir.