YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU

Anksiyete, korkuya benzer bir duygudur. Kişi sanki kötü bir haber alacakmış, bir felaket olacakmış gibi nedeni belli olmayan bir sıkıntı veya endişe duygusu olarak algılar ve tanımlar. Çok  hafif tedirginlik, gerginlik duygusundan panik derecesine varan yoğunluklarda yaşanabilir.

Bir tehdit ya da tehlike durumunda herkeste ortaya çıkabilen anksiyetenin düzeyi; performans ve sınavlar, ailevi ve maddi problemlere bağlı olarak artabilir. Bir noktaya kadar sorunlarla baş etme konusunda hazırlıklı olunmasını, tehlike anında hızlı karar verilmesini sağlar. Ancak anksiyetenin süresinin uzaması, şiddetinin artması ve kişinin işlevselliğini bozup günlük hayatını olumsuz etkileyecek düzeye gelmesi sonucunda Yaygın Anksiyete Bozukluğu olarak ifade edilen psikiyatrik tablo ortaya çıkar.

Anksiyete bozukluğunun bir türü olan , yaygın anksiyete bozukluğu, belli bir nesneye, yere, organa  takıntılı, düşünceye odaklanmayan, bireye psikolojik ve fizyolojik yönden sıkıntı veren bir bozukluktur.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri

‘Yaygın Anksiyete Bozukluğu’ psikolojik veya fizyolojik olarak görülebilmektedir. Genel olarak belirtileri şunlardır:

• Yaşam olayları karşısında veya ilişkilerde çabuk kaygılanma
• Gerginlik
• Tedirginlik
• Aşırı terlemeler
• Sıcak-soğuk basması
• Çabuk irkilme
• Dikkat dağınıklığı
• Uyku problemleri yaşama
• Çabuk kızma ve huysuzluk

Ayrıca tıbbı olarak açıklanamayan bedensel belirtiler (göğüs ya da karın ağrısı, halsizlik, baş ağrısı gibi) de görülebilmektedir.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri

Bireyde yaygın anksiyete bozukluğu ortaya çıkmasının birçok nedeni vardır. Bu nedenler arasında bireyin yaşamının ilk yıllarındaki olaylar oldukça önemlidir. Yaygın anksiyete bozukluğunun, bireyin çocuklukta kendine bakım veren kişiye güvensiz bağlanması ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Güvensiz bağlanma, bakım veren ve bakım alan arasında rollerin değişmesine yol açar. Çocuk olası tehditlere karşı aşırı duyarlılaşır ve hem kendisi hem de kendisine bakım veren için kaygılanmaya başlar. Bu ortamda büyüyen çocukta, yetişkinlik döneminde dünyanın tehlikeli bir yer olduğu düşüncesi yerleşmiş ve kaygılanma etkili bir başa çıkma yolu olarak öğrenilmiştir.

Kökenini bireyin çocukluk yaşantılarından alan kaygı, çocuğun çevresindeki kaygılı insanların varlığı ile gelişir. Kaygı, bulaşıcı bir duygu olduğundan kaygılı ve telaşlı bir annenin bakışları, ses tonu ve genel havası çocuğu etkisi altına alır. Anneden geçen kaygı sonucu çocuk, zihninde yeni bağlantılar kurarak çevresindeki bazı diğer kişiler ve durumlar karşısında da kaygı duymaya başlar ve bunlardan uzak durmayı öğrenir.

Yaygın anksiyete bozukluğuna neden olan bir diğer unsur ise belirsizliğe dayanamamadır. Yaygın anksiyete bozukluğunun başlaması ve sürmesinde belirsiz durumlara olumsuz tepki gösterme yatkınlığı yer almaktadır. Bu kişilerde, belirsiz durumlarda olumsuz bir olayın gerçekleşeceği beklentisi vardır. Olumsuz olayın gerçekleşme ihtimali ne kadar düşük olursa olsun bu beklenti görülür. Belirsizliğe dayanamama durumuna, kaygılanma ile ilgili mantık dışı inançlar, sorun çözme becerisinin zayıflığı ve bilişsel veya fiziksel kaçınmalar eşlik edebilmektedir.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunda Yapılabilecekler

• Yaşamınız içerisinde belirsiz durumlar veya sizi kaygılandıran birtakım yaşantılar sonucunda, içinde bulunduğunuz duruma ilişkin çözüm yolu bulamayabilirsiniz. Yaşadığınız yoğun kaygı sizi ele geçirerek, gözünüzde mevcut durumu olduğundan daha büyük ve çözülemez bir şekle büründürebilir. O an çözüm yolunu düşünmeye çalışmak, her zamankinden daha fazla bocalamanıza neden olabilir. Bu gibi durumlarda seçeneklerinizin kısa bir listesini yapın. Düşüncelerinizi netleştirmek için başka birini de bu sürece dahil etmek yardımcı olabilir ve gözünüzden kaçan seçenekleri görmenizde fayda sağlayabilir.

• Kişinin yaşadığı kaygı yoğunluğu sağlıklı bir şekilde baş edebileceğinden fazla olduğunda, düşünce biçimindeki aşırılıkları veya tutarsızlıkları fark edemeyebilir. Kişi fark edemediklerini başka biriyle paylaştığında düşüncelerindeki aşırılıkları veya tutarsızlıkları görebilir ve bunun sonucunda utanma veya kendini suçlama durumu ortaya çıkabilir. Kaygınız ile baş etme yolunda ilerlerken zaman zaman yolunuzu karıştırabileceğinizi hatta yoldan savrulabileceğinizi de göz önünde bulundurmanızda yarar vardır. Bu süreçte gösterdiğiniz çaba ve gayretleriniz için kendinizi desteklemeye ve motive etmeye devam edin.

• Anksiyete bazen durumları veya olayları yanlış algılamanın bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Örneğin; elinizde yeterli bir kanıt olmadığı halde, birinin yüzündeki bir ifadeden yola çıkarak o kişinin sizinle ilgili olumsuz bir yargıya vardığını veya size öfkelenmiş olduğunu düşünmek gibi. Bu gibi durumlarda hissettiğiniz duyguların önemsediğiniz şeyleri işaret ettiğini görün ve kabul edin. İnsanlar tarafından kabul edilmeyi, desteklenmeyi, önemsenmeyi ve sevilmeyi istemek yanlış değildir.