Bilişsel Davranışçı Terapi nedir?
Bilişsel davranışçı terapi, 1960’lı yıllarda Aaron Beck tarafından geliştirilmiştir. Bilişsel davranışçı terapi kişiyi rahatsız eden ve gündelik hayatında işlevselliğini etkileyen temel düşünceler üzerine durmuştur. Ortaya çıkış amacı ise danışanların hayatını etkileyen “ben her zaman en iyisi olmalıyım, hiçbir zaman hata yapmamalıyım, herkes beni sevmeli” gibi düşüncelerin nasıl oluştuğunu çözmektir.
Otomatik Düşünceler: Otomatik düşünceler kişinin zihninde ani ve otomatik olarak beliren düşüncelerdir. Otomatik düşünceler kişiye özgüdür ve kişi tarafından doğruluğu yeterince değerlendirilmemiştir.
Ara İnançlar: Ara inançlar kişinin hayata karşı olan varsayımlarıdır. Ara inançlar her bireyde mevcuttur bunlar işlevsel olabileceği gibi işlevsel olmayan niteliğe de sahip olabilirler. Sıkı bir şekilde savunulan ara inançları değiştirmek otomatik düşünceleri değiştirmek kadar kolay değildir.
Temel İnançlar: Temel inançlar aşırı genellenmiş yargılardan oluşur. Sahip olduğumuz en temel inançlardır ve genellikle erken çocukluk döneminde oluşurlar. Şüphesiz bunda çevrenin etkisi büyük önem taşımaktadır. BDT’de sırasıyla otomatik düşünceler, ara inançlar ve temel inançlar çalışır.
Şemalar: Şemalar bizim sürekli olarak karşı karşıya kaldığımız bilgi bombardımanını organize eden bilişsel yapılardır (Murdock, 2019).
Bilişsel davranışçı terapide öncelikli olarak kişinin yaşadığı sorunun temelinde ne olduğu tespit edilir. Sonrasında ise bu sorunları ortadan kaldırmak için hangi yöntemlerin uygulanacağı seçilerek kalıcı olarak ortadan kaldırmak amaç edinilir. Daha çok düşüncelere odaklanan BDT, kişilerin duygu ve düşüncelerinde değişime gitmelerini sağlayarak olumsuz düşünce ve duygular yerine daha işlevsel olanları eklemeyi planlar.
BDT’de terapist, danışana kuramı öğreten bir eğitici rolündedir, seanslarda ise aktif olarak yer almaktadır. Görüşmeler esnasında soru yolunu sık kullanmaktadırlar çünkü BDT terapistleri danışanlarını çok iyi tanımak isterler. Terapistler, tüm bu süreç içerisinde eğitici rolünün yanında ilgili ve sıcak bir ortam yaratmayı da ihmal etmemektedirler.
BDT’nin yaygın olarak kullanıldığı bazı alanlara aşağıda yer verilmiştir.
Bilişsel davranışçı terapide en sık kullanılan tekniklerin listesine aşağıda yer verilmiştir (Murdock, 2019)
Bilişsel davranışçı terapinin en güçlü yanı açık ve oldukça yapılandırılmış olmasıdır, bu durum terapistin fazlasıyla etkin olmasını bekleyen danışanlar için oldukça iyi olmaktadır. Aynı zamanda BDT’nin etkin olduğu pek çok araştırma tarafından da ortaya konmuştur. Bir diğer olumlu taraf ise BDT’de iş birliğine dayalı bir anlayışın hakim olmasıdır.
Murdock. (2019). Bilişsel Terapi. Psiokolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (s. 314-350).
Özcan, Ö., & Çelik, G. G. (2017). Bilişsel davranışçı terapi. Türkiye Klinikleri, 3(2), 115-120.
Türkçapar, M. H., & Sargın, A. E. (2012). Bilişsel davranışçı psikoterapiler: tarihçe ve gelişim. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(1), 7-14.