BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR? NEDENLERİ NELERDİR?

Bipolar bozukluk, yineleyen mani, hipomani, karma ve depresyon dönemleri ile seyreden, bireyde öfke patlamaları, fikir uçuşmaları, uyku ihtiyacında azalma, aşırı özgüven artışı, basınçlı şekilde konuşma, tehlikeli olabilen haz verici eylemlere yönelim gibi klinik özelliklere sahip olabilen kronik süreçli bir rahatsızlıktır.

Mani: Depresyonun tam tersi olarak aşırı neşeli, bazen de öfkeli, coşkulu bir duygudurum içinde düşünce, konuşma, devinimde hızlanma, özgüven patlaması, aşırı güçlülük, büyüklük duyguları ve sanrıları ile belirli genel coşku, taşkınlık ile giden bir duygudurum bozukluğu dönemidir.

Hipomani: Kişinin yaşamında sarsıcı etkisi olmayan fakat duygudurumda ve işlev düzeyindeki değişikliğin başkaları tarafından fark edildiği bir klinik tablo olarak ifade edilmektedir.

Karma Dönem: Karma dönemlerde genellikle öfke, çabuk sinirlenme, panik nöbetleri, hızlı ve basınçlı konuşma, kıpır kıpır olma, büyüklük düşünceleri, uykusuzluk, cinsel istekte artma gibi belirtiler görülür.

Siklotimi: Görece hafif ve kısa süren (birkaç gün veya birkaç hafta) taşkınlık, depresyon görülür. Siklotimi belirtilerinin en az iki yıl sürmesi ve bu süre içinde aradaki belirtisiz sürelerin iki ayı geçmemesi gerekir.

Bipolar bozukluk duygudurum ve enerji düzeyindeki değişimlerle belirgin olan, yineleyici ve süreğen bir ruhsal bozukluk olup, toplumda % 1.3 oranında görülür. Erkeklerde görülme sıklığının daha fazla olduğu 16 ile 25 yaş aralığının aksine, erişkinlerde bipolar bozukluğun görülme sıklığı kadınlarda daha yüksektir.

Bu bozukluk herhangi bir yaşta görülmekle beraber genellikle 17-31 yaşlarda başlar ve ölümcül risk taşır.

Bipolar bozukluğun nedenleri nelerdir?

1-Kalıtım

Bipolar bozukluk sıklıkla ergenlikte ve genç erişkinlik dönemde ortaya çıkmaktadır. Zamanında ve doğru tanınması ve koruyucu tedavisinin başlanması rahatsızlığın gidişatında açısından önemlidir.  Bu noktada genetik geçişi en yüksek psikiyatrik bozukluklardan biridir.

Genetik etkenlerin bipolar bozukluk gelişiminde yaklaşık %60-80 oranında olabileceği ifade edilmektedir (Patel vd., 2006). Günümüzde birinci derece akrabalarında hastalık olan kişilerde bipolar bozukluk görülme riski %3-8 arasında bulunmuştur. Ebeveynlerden her ikisinde de bu bozukluğun olması durumunda ise hastalık riski %50- 75’e kadar çıkmaktadır.

2-Çevresel Etkenler

Bipolar bozukluğun ortaya çıkmasında çevresel etkenlerin yeri tam olarak bilinmemekle beraber  varlığında  çevresel ve genetik etkenlerin  birlikte rol oynadığı bildirilmektedir. 

Bipolar (İkiuçlu) Bozuklukta Yapılabilecekler

• Bipolar bozukluğun tedavisinde sadece psikoterapi değil aynı zamanda psikoterapi ile ilaç tedavisinin eş zamanlı gitmesi elzemdir. Dolayısıyla bipolar bozukluğa sahip kişilerin, ilaç kullanımına özen göstermesi ve ilacın olası yan etkileri konusunda bilgi sahibi olmaları hayati öneme sahiptir.
• Bireylerin manik ve depresif dönemlerini tetikleyen stres faktörlerini tespit etmeleri, fark etmeleri ve bunlarla başa çıkmaları değerlidir. Dolayısıyla rahatsızlığın seyrinde yeni bir atağın geldiğinin en önemli ipuçlarından biri kişinin daha önceki rahatsızlık dönemleri ortaya çıkarken yaşadığına benzer belirtileri yaşamaya başlamasıdır. Özellikle, uyku düzeninin bozulması, öfke artışı dikkat edilmesi gereken başlangıç belirtileri olabilmektedir.
• Bireylerin ailelerinin durum ile ilgili bilgi edinmeleri ve bu rahatsızlığı anlamaları kişiye karşı anlayışlı ve destekleyici tarzda yaklaşımda bulunabilimeleri için önemlidir. Rahatsızlığın görülmediği dönemde kişinin yaşamı içerisinde işlevsellik sağlaması konusunda motive edilmesi iyi olacaktır.

Ailenin, arkadaşların ve sosyal çevrenin desteği rahatsızlık dönemindeki birey açısından sürecin olumlu ilerlemesinde çok çok önemlidir.